ZER IKUSI
Antonio Basagoiti – Ibilbidea Basagoiti etorbidetik
Getxoko Liburutegiek utzitako argazkia
Antonio Basagoitik gazte ausartez osaturiko belaunaldia ordezkatzen du, itsasoratu eta enpresa handiak sortzea lortu zutenak hain zuzen ere. Horietariko askok sorterrira itzultzea erabaki zuten ondoren.
Ibilbide honen muina Basagoiti etorbidea da, gure protagonistaren omenez izen hori duena.
Gozatu ezazu paseoaz eta ezagutu itzazu etxe horietan bizi eta lan egin zutenak, udal eraikinetatik hasiz. Horrez gain indianoentzat, itsas gizonentzat edo arrantzaleentzat eraikitako etxeak ere ikusiko dituzu; horien artean nabarmentzekoak dira Etxe Sorgindua delakoa edo gure protagonista bizi izan zen etxea. Oinez zoazen bitartean Getxoko begiratoki politenak ikusi ahal izango dituzu. Eta ondoren, pixkanaka, San Nikolas plazara iritsiko zara.
Ibilaldian zehar gainera, udalerriko historia ezagutu ahal izango duzu. Animatu eskaintza gastronomikoa probatzera eta etorbide honetako giro berezian murgildu!
ANTONIO BASAGOITI (1849- 1933)
Algortako Portu Zaharrean jaio zen Antonio Basagoiti Arteta, eta gaur egunera arte irauten duen enpresari eta politikarien familia bateko patriarka izan zen.
Oso gaztea zelarik Mexikora joan zen. Bertan merkatari inportatzaile gisa lanean hasi zen eta bankaria izaten bukatu zuen. Langile sutsua zen eta jendearekin ondo eramaten zen, eta horregatik industriako pertsonaia garrantzitsuenekin harremanak izan zituen, ondoren bazkideak izango zirenak. Hala, jada desagertutako Banco Hispano Americano delakoaren presidentea izan zen; horixe izan zen bere lan ibilbideko lorpenik handiena.
Antonio Basagoitik ministerioaren aurrean hitz egin zuen Bizkaiko Obra Publikoen proposamen bat gelditzeko, Getxoko kostaldearen zati bat deuseztatuko zuena, eta horren ordez Evaristo Txurrukaren proiektuaren alde egin zuen. Lan hori eskertzeko 1899am udalak bere izena jarri zion garai hartan handiena zen kaleari.
1. Eguzki Aurre txaleta (1928).
Lorategi txikia du, oinplanoa L formakoa, teilatu malkartsua, familia bakarrekoa eta euskal estilo berrikoa, Manuel Galindezen lana da.
2. El Bocho etxea (1928).
Manuel Galindezek diseinatu zuen baita ere eta oinetxea da: asimetrikoa da eta dekorazio neobarrokoko elementuak ditu euskal estilo berrian.
3. San Ignazio jauregia (1902).
Jose M.ª Basterrak eraiki zuen eta Getxoko hemeretzigarren mendeko estiloko multzo bakarrenetakoa da. Gaur egun Ertzaintzaren bulegoak daude bertan.
4. Santa Klara jauregia (1902, 1918).
Ingalaterrako estiloari jarraiki Jose M.ª Basterrak eraiki zuen. Ondoren, Manuel M.ª Smith-ek handitu eta eraberritu zuen 1918an. Gaur egun udaleko bulegoak daude bertan.
5. Udal jauregia (1921-1929).
Fidel Iturriak hasi zuen eta Ignacio Smithek bukatu zuen, eta 1929tik udaletxearen egoitza da. Euskal jauregi barrokoen berrinterpretazioa da.
6. Agirre etxea (1914, 1960).
Diego Basterra Berastegi arkitektoaren lana da. Eusko Jaurlaritzako lehenengo lehendakariaren, Jose Antonio Agirre Lekube jaunaren, etxea izan zen, fatxadan kokatutako plakak erakusten duen moduan.
7. Ate gorri etxea (1894, 2010).
Jose Bilbao Lopetegik eraiki zuen Algortako Francisco Aldekoa Uriarte armadorearentzat, eta bereak dira baita ere hurrengo hiru mugarriak...
8. Miralores etxea (1870, 1877, 1905, 1915).
Jatorrizko egilea ezezaguna da, baina eraberritzeak Jose Bilbaok eta Manuel Camaronek egin zituzten. Bere jatorrizko izaera mantentzen du: neoklasiko berantiarreko Algortako etxebizitzak.
9. Leonor etxea (1910, 1923, 1968).
Gaur egungo itxura Angel Libanok 1968an egindako eraberritzean sortutakoa da, Jose Bilbaok eta Rafael de Garamendik emandako estilo ingelesa mantentzen jakin zuenak hain zuzen ere.
10. Etxebizitza eraikina (1923, 1928).
Eraikin honetan (txalet bikoitzak eta auzo etxe batek osatutakoa) une hartako estilo arkitektoniko guztiak biltzen dira. Rafael de Garamendiren lana da.
11. Loiolako San Ignazioren eliza (1892, 1925)
Estilo neoerromanikoko tenplua da, Narciso Goirik egindakoa eta Rafael Fontanek handitutakoa. Ezinbesteko elementua da eremu guztiaren hirigintza definizioan.
12. Etxe Zuria (1866, 1947, 1961).
Egilea ezezaguna da, eta eraberritze baten ondoren azken solairua egin zitzaion adreilu ikusgarriko paramentuan; etorbide horretan ohikoa den ezaugarria da.
13. Albegi etxea (1866, 1909, 1958).
Inguru horretan uda pasatzeko eraiki ziren lehenengotariko etxea izan zen. Atanasio Anduiza Uribarrik egin zuen eta eraberritzeak Manuel M.ª Smithek eta Eugenio Aginagak egin zituzten.
14. Eugenia etxea (1897, 2010).
Francisco Ciriaco Mentxakak eraiki zuen eta XXI. mendean eraberritu zuten. Dekorazio elementu orijinalak ditu tokiko harria erabilita fatxadan eta horma pikoan.
15. Etxe sorgindua (1898).
Francisco Ciriaco Mentxakaren lanik onena da eta Frantziako barrokoko, klasizismoko eta arkitektura kolonialeko elementuak ditu.
16. Itsas luze etxea (1955).
Luis M.ª Gana jaunak eraiki zuen Abdon Merladetek, metalurgiako industrialak, hala eskatuta, fatxadako familiaren ezkutuan ikusi daitekeen bezala.
17. Numancia etxea (1866, 1906)
Auzoko eraikina da, Ciriaco Mentxakak egindakoa, ezaugarri arkitektoniko interesgarriak dituena: egurrezko begiratokiak, fabrikakoak eta teilatuen itxiturak.
18. Bella Mar etxea (1901, 1947).
Mario Camiñak diseinatu zuen (eta eraberritzea Anastasio Arginzoniz-ek egin zuen) eta estiloa frantsesa da.
19. Uriarte etxea (1884, 1990).
Ciriaco Mentxakak egin zuen eta kokapena ezin hobea da, Maria Kristina parkearen parean baitago.
20. Basagoiti etxea (1883, 1905, 1933).
Antonio Basagoitik erosi zuen eta gaur egungo proiektua Antonio Araluzek sortu zuen, jauregi motako euskal kutsuarekin.
21. Algortako kasinoa (1878, 1905, 1928).
Auzoko bizitza sozialaren testigua den eraikina da. Kurbatura leuneko galeria berezia Antonio Araluzek egindako eraberritze bat da.
22. Onena etxea (1905).
Domingo Forten eta Barrenetxearen lana da, eta bere fatxadako kupula nabarmentzen da, baita Algortako “hiri” kutsua ere.
23. Iturrieta etxea - Maison Mantequena (1889, 1908, 1927).
Iturrieta baserria zegoen lekuan dago, izena Andra Mari elizaren hegoaldeko fatxadan agertzen da. Izena argia da: iturri, eta; “iturri-lekua”. José Bilbao Lopetegui arkitektoak eraiki zuen, Eustasio Zalduondoren enkarguz. Finkak San Nikolas plazaren aldeetako bat osatzen du.
Ibilbideko mugarriren batek oroitzapen batera lekualdatu zaitu?
Agian arkitektura bat izan da, paisaia bat, edo zure interesa eragin duen irudi bat…
Konpartitu ezazu zure #Getxodeapie esperientzia sare sozialetan.
Deskargatu:
Gehiago jakin nahi duzu?:
Gogorarazten dizugu badituzula beste 13 ibilbide udalerrian; hurbilen daudenak hauek dira:
